Schematherapie is een effectieve behandeling voor een breed scala aan psychische problemen, waaronder persoonlijkheidsproblematiek.
Schemagerichte therapie gaat er van uit dat de manier hoe iemand informatie verwerkt een rol speelt in het ontstaan en het voortduren van psychische problemen. Als informatie, vaak eenzijdig en vervormd, ‘negatief’ geïnterpreteerd wordt, kan dit leiden tot probleemgedrag en klachten. Aan deze disfunctionele denk- en gedragspatronen liggen vaak zogeheten ‘schema’s -ook wel ‘valkuilen’ genoemd- ten grondslag. Dit zijn belangrijke overtuigingen en gevoelens die het individu aanneemt zonder zich daarover vragen te stellen.
Schema’s ontwikkelen zich in de kindertijd en breiden zich daarna uit. Schema’s bepalen hoe men kijkt naar zichzelf, naar anderen en naar de wereld om ons heen. Schema’s  zijn a.h.w. negatieve , irreële conclusies die iemand getrokken heeft over het beeld dat men van zichzelf heeft alsmede het beeld dat men van de ander heeft. Deze conclusies zijn getrokken op basis van negatieve ervaringen in het verleden en worden in het heden ten onrechte en onbewust in stand gehouden. Schema’s bieden sterke weerstand tegen verandering.
Deze kinderschema’s kunnen op volwassen leeftijd nog steeds bestaan omdat ze nooit gecorrigeerd zijn en ze kunnen heel disfunctioneel zijn. Dat wil zeggen niet meer kloppend voor de huidige situatie. Door herhaling van gebeurtenissen zijn disfunctionele schema’s structureel geworden en hebben andere, meer functionele schema’s zich niet kunnen ontwikkelen.

In schematherapie wordt toenemend gewerkt met modi.
Een modus is een gemoedstoestand – op basis van een combinatie van schema’s en gedragingen – waarin iemand korte of langere tijd kan verkeren, als oude gevoelens worden opgeroepen.

Schema’s kunnen gemeten met de Schema-vragenlijst en Modi kunnen in kaart gebracht worden met de Schema Modi Vragenlijst.

Schemagerichte therapie is erop gericht schema’s en disfunctionele modi bij de cliënt te doorbreken.